Συγγραφέας: Γεώργιος Χ. Καμπαναράκης

Ο συγγραφέας εξετάζει την προσωπικότητα και το έργο του γεννημένου στην Κρήτη λόγιου εκπροσώπου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Ιλαρίωνος Σιναΐτου Κρητός (1765-1838).

Από καίριες θέσεις στο περιβάλλον του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως, σε καιρούς χαλεπούς, βοήθησε τον υπόδουλο ελληνισμό να μορφωθεί και να διατηρήσει ζωντανή την εθνική του συνείδηση. Κάτοχος κλασικής παιδείας με ευρύτητα πνεύματος, προχώρησε ακόμη και στη μετάφραση των Γραφών. Στη συνέχεια ως Ιεράρχης των Βουλγάρων μεταλαμπάδευσε την ελληνική γλώσσα και την ελληνική παιδεία στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο.

Η γραφή με κεντρικό θέμα τον κρητικό λόγιο επεκτείνεται σε επιμέρους πτυχές της ιστορίας, άμεσα ή έμμεσα σχετιζόμενες με τη δράση του και ειδικότερα με την Ενετοκρατία και την Τουρκοκρατία στην Κρήτη· με τη μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά· με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την τάξη των Φαναριωτών και τις παροικίες του ελληνισμού της διασποράς·  με την ιδεολογική αντιπαράθεση των λογίων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, τις αντιδράσεις και τις συγκρούσεις για τη μετάφραση των Γραφών·  με την άνθιση της ελληνικής παιδείας στη Βουλγαρία, το κίνημα του Πανσλαβισμού και τη Βουλγαρική Εξαρχία.

Εν τέλει οι ενότητες αυτές ίσως αποτελέσουν μια αφόρμηση για όποιον θελήσει να επεκταθεί στη μελέτη και άλλων ειδικότερων θεμάτων.